Kształtowanie pozytywnej motywacji do uczenia się dziecka w przedszkolu

Uczenie się w przedszkolu jest obowiązkowe, natomiast nie jest ono jeszcze oceniane tak jak w szkole, nie wymagające również od dzieci nieustannych starań, dlatego łatwiej jest im czerpać przyjemność z uczenia się. Aby tak było ważnym zadaniem rodziców i nauczycieli jest pobudzanie motywacji do uczenia się u dzieci poprzez stosowanie przemyślanych strategii działania.

W literaturze przedmiotu można przeczytać, że ,,motywacja” pochodzi od łacińskiego słowa movere - ,,poruszać się". Oznacza to, że motywacja to coś, co wywołuje działanie. Powoduje podjęcie decyzji co do określonego działania, podtrzymanie działania aż po spodziewany jego efekt".

Wyróżnia się dwa rodzaje motywacji: wewnętrzną oraz zewnętrzną. Motywacja wewnętrzna ma na celu pobudzenie do działania, które jest wartościowe samo w sobie, na przykład zainteresowanie lub zamiłowanie do czegoś. Natomiast motywacja zewnętrzna ma na celu zachęcanie do działania, które jest nagradzane. Z tym rodzajem często mamy do czynienia w szkole i w przedszkolu gdzie wzbudzaniu motywacji służy system przepisów regulujących tok nauki. Motywacja zewnętrzna u dzieci ma miejsce gdy osiąganie wyników poddawane jest kontroli z zewnątrz. Dzieci w ten sposób motywowane, wykonują dane działanie ponieważ mają obiecaną za to nagrodę lub grozi im konsekwencja, która nie ma związku z uczeniem się. Dzieci motywowane wewnętrznie wykonują chętnie dane zadania, ponieważ towarzyszące im aktywności są dla nich satysfakcjonującymi przeżyciami. Aktywność taka jak uczenie się jest podejmowana z ich własnej woli, odbierają ją jako pasjonującą i stawiającą przede wszystkim interesujące, ambitne wyzwania. Motywacja wewnętrzna działa na człowieka wtedy gdy odbiera on siebie samego jako kompetentnego oraz gdy ma poczucie, że jest w stanie kontrolować samego siebie. Podczas uczenia się motywacja wewnętrzna ma miejsce gdy przebiega w sensownym kontekście.

Kształtowanie pozytywnej motywacji do uczenia się - wskazania pedagogiczne:

Rodzice i nauczyciele pragnący stymulować rozwój pozytywnej motywacji do uczenia się dzieci winni ukierunkować swoje działania na realizację kilku celów:

1. Zrozumienie istoty motywacji

Osoby świadome tego jak motywacja jest ważna dla procesu uczenia się, chcą aby ich podopieczni byli umotywowani. Liczni rodzice odczuwają frustrację podczas prób motywowania dzieci, zwłaszcza tych z jakimikolwiek trudnościami. Ważne jest by nauczyciel/rodzic był świadomy, że niemal wszystko co robi na co dzień w sali/w domu, ma duże znaczenie dla motywacji dzieci. To jak prezentuje materiał podczas zabaw, rodzaje ćwiczeń, jego sposób komunikowania się oraz umożliwianie samodzielnej lub grupowej pracy dzieci, to wszystko ma duże znaczenie dla stymulowania u nich motywacji.

2. Zrozumienie motywacji i zdobycie wiedzy w jaki sposób można ją wzmocnić

W ramach nauczania duże znaczenie ma to w jaki sposób nauczyciel/rodzic przeprowadza zabawy mające czegoś nauczyć dziecko, gdyż wpływa to zarówno na to jak dziecko się uczy oraz jaką ma motywację do pracy. Głównym zadaniem dorosłych zważywszy na różne możliwości dzieci jest pomoc im przy wzbudzeniu i wzmocnieniu naturalnej motywacji do uczenia się. Rodzic może osiągnąć ten cel ułatwiając im zrozumienie przebiegu procesów myślowych oraz okazując podopiecznemu troskę i zainteresowanie. W ten sposób może wzmocnić jego poczucie własnej wartości.

3. Pomoc dzieciom w poznaniu i docenieniu samych siebie.

Ten cel koncentruje się na pomocy w odkrywaniu jak działa ich psychika oraz na pomocy dzieciom w docenianiu procesu uczenia się i samych siebie. Zadaniem rodziców i nauczycieli jest ukazanie im jak bardzo ich myśli wiążą się z motywacją do nauki oraz z ich uczuciami. Należy dać swym podopiecznym wiedzę odnośnie funkcjonowania ich psychiki, ponieważ negatywne uczucia są rezultatem negatywnych myśli, a pozytywne uczucia są skutkiem myśli pozytywnych". Niska samoocena i złe zachowania u dzieci często spowodowane są poczuciem braku bezpieczeństwa. Nasze indywidualne doświadczenia oraz nasz obraz rzeczywistości jest tworzony przez proces myślenia. Nauczyciel może sprawić by dzieci same motywowały się do nauki, a także doceniali swój rozwój, to natomiast ułatwi im dostrzeżenie wartości samych siebie, procesu uczenia się oraz aktywności związanych z uczeniem się.

4. Przekształcenie sali przedszkolnej w otoczenie, które motywuje dzieci.

Ważne jest, aby w sali panował klimat sprzyjający uczeniu się. Istnieją sposoby, które mogą to umożliwić. Nauczyciel może stworzyć dzieciom warunki do samostanowienia. Odbywa się to za pomocą wzmacniania ich naturalnej skłonności do uczenia się, rozwoju oraz bycia odpowiedzialnym za dążenie do zdobywania informacji. Nauczyciel może wzbudzić u dzieci chęć do podjęcia ryzyka podczas uczenia się. Ma to na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia takich negatywnych skutków doświadczeń, jakimi może być pojawienie się nudy, obawy przed porażką i wycofywania się. Może on również stworzyć w sali pozytywny klimat społecznego wsparcia, co może sprawić, że każdy dziecko poczuje się docenione i szanowane. Wart również w domu zadbać o otoczenie, które będzie zachęcało do poznawania otaczającego świata.

Proces motywowania jest zjawiskiem złożonym, wielowymiarowym, wymaga od dorosłego poznania swych podopiecznych. Każde dziecko kieruje się innymi i o różnej sile oddziaływania motywami. Proces motywowania wymaga indywidualnego podejścia do dziecka, różnorodnych argumentów i sposobów działania.

W procesie motywowania dzieci ważne jest również, aby zostały spełnione poniższe warunki. Są to warunki umożliwiające uzyskanie motywacji do nauki poprzez sprawną organizację procesu kształcenia i korzystną atmosferę:

• dobra organizacja pracy oraz ciekawe zadania podczas zajęć,
• serdeczne relacje interpersonalne,
• wspierający proces oceniania pracy dziecka,
• brak obaw przed niepowodzeniami,
• perspektywa otrzymania pomocy.

Nauczyciele powinni okazywać podopiecznym interpersonalne zaangażowanie. Dziecko wchodząc do sali, musi wiedzieć, że może usłyszeć od nauczyciela coś miłego, że może na nim polegać, gdy ma problemy, gdy jest mu źle, że może być wobec niego otwarty, czuć, że jest on nim zainteresowany jako człowiekiem. Pokazuje w ten sposób, że dobro podopiecznego leży mu na sercu.

 

Bibliografia:

1. Brophy J. (2002), Motywowanie uczniów do nauki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
2. McCombs B. L., Pope J. E. (1997), Uczeń trudny. Jak skłonić go do nauki, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
3. Mietzel G. (2002), Psychologia kształcenia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
4. Okoń W. (2001), Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak", Warszawa.
5. Uhman G., (2005), Motywowanie uczniów w praktyce, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spólka Akcyjna, Warszawa.