Rola zabawy w rozwoju dziecka w wieku żłobkowym

Zabawa stanowi istotny czynnik w rozwoju dziecka. Pierwszą formą zabawy, pojawiającą się około 4 miesiąca życia jest zabawa manipulacyjna.

Na początku dziecko bawi się swoimi rączkami, elementami ubranka, kocyka poznając strukturę materiału. W kolejnych miesiącach niemowlę uczy się trzymać drobne zabawki, z tygodnia na tydzień doskonaląc chwyt.

Następnym etapem jest zgniatanie przedmiotów, uderzanie nimi, naciskanie. Po ukończeniu pierwszego roku życia dziecko nabiera świadomości, że jego działania przynoszą efekty i skutki. W tym okresie warto zadbać o różnorodność zabawek, w których dziecko może dziecko wkładać przedmioty do pudełek, potrząsać nimi, naciskać przyciski włączając i wyłączając dźwięki czy światło, uderzać przedmiotami poznając różnorodność odgłosów.

Kolejną zabawą pojawiającą się około 18 miesiąca jest zabawa konstrukcyjna. Dziecko ćwicząc chwyt potrafi na początku budować proste formy, np. stawiając wieżę składającą się z dwóch klocków. W tym okresie dziecko zauważa inne dzieci bawiące się i jest to czas na pierwsze próby komunikacji, która stanowi podstawę rozwoju społecznego dziecka, wspiera rozwój mowy i wyrabia umiejętność funkcjonowania w grupie.

Po 24 miesiącu życia dzieci obserwują i naśladują swoich rówieśników, młodsze czy starsze dzieci, oraz dorosłych, podejmują zabawy tematyczne. Jest to wstęp do różnicowania ról płciowych charakterystycznych dla naszej kultury. Obserwacja sposobu zabawy podejmowanej przez dziecko dostarcza dorosłym wiedzy na temat postrzegania otaczającego je świata. Zabawy są odbiciem panujących w domu dziecka relacji pomiędzy dorosłymi. Można zauważyć kto w rodzinie podejmuje jakie aktywności i jaki panuje podział obowiązków, jak się odnoszą do siebie. W tym okresie warto pozwolić dziecku towarzyszyć i zachęcać do „pomocy” w obowiązkach domowych (układanie wędliny na kanapce, ścieranie kurzy, przykręcanie śrubek, podawanie narzędzi).

W okresie między 2 a 3 rokiem życia dziecko często przypisuje zabawkom cechy ludzkie. W jego rozumieniu samochód czy lalka potrafią mówić, czują ból, mogą śmiać się i płakać.

Dobierając zabawki dla dzieci należy zwrócić uwagę na to czy posiadają certyfikaty, dla jakiego wieku są przeznaczone, czy nie posiadają drobnych elementów, które mogłyby zostać połknięte przez dziecko lub ostro zakończonych elementów.

Warto też, dać dziecku przestrzeń do rozwijania wyobraźni i kreatywności zachęcając do konstruowania zabawek, pojazdów oraz budowli z materiałów powszechnie uważanych za odpady. Niepotrzebne papierowe opakowania, plastikowe kubki, butelki, sznurek, stara gazeta wystarczą by powstał kosmiczny pojazd, domek dla lalek, tor przeszkód i wiele wiele innych. Takie zabawy dają radość nie tylko dzieciom ale również ich opiekunom. Dzieci z chęcią opowiadają o swoich konstrukcjach i ich przeznaczeniu.

Dobrym pomysłem jest tworzenie tras sensorycznych, gdzie dzieci mają okazję pospacerować po różnych powierzchniach. Posłużyć mogą nam wysypane na foliowe worki lub obrusy kasza, groch, gazety, które dziecko może samodzielne pognieść lub porwać na kawałki, miękki kocyk, szorstkie elementy gąbki, mokry ręcznik itp. Im większa różnorodność materiałów tym większa radość.

Wybierając zabawki, warto zadbać o to, by były różnorodne ze względu na materiał wykonania, formę i przeznaczenie, oraz by zaspakajały potrzeby rozwojowe w obszarach takich jak:

• rozwój mowy, motoryka mała i duża
• rozwój emocjonalny
• wyobraźnia
• koordynacja wzrokowo-ruchowa
• aktywność poznawcza i twórcza
• rozwój intelektualny i zainteresowania.

Rolą opiekuna dziecka na każdym etapie rozwoju dziecka jest towarzyszenie w zabawie, zachęcanie do podejmowania prób, aktywności, nadzorowanie zachowań i wzmacnianiu tych prawidłowych. Mając na uwadze bezpieczeństwo dziecka warto dać mu wolną przestrzeń do różnorodnych zachowań i ponoszenia konsekwencji działań. Wspieranie w pokonywaniu trudności, doświadczanie, podejmowanie wyzwań, radzenie sobie z porażkami i przeżywanie satysfakcji daje nieocenione fundamenty prawidłowego rozwoju dziecka.

 

Bibliografia:

1. Trześniowski R., Zabawy i gry ruchowe, WSiP, Warszawa 1995
2. Zborowski J., Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986

Żebrowska M., Psychologia dzieci i młodzieży, PWN, Warszawa 1982