Twórczość plastyczna dzieci wieku poniemowlęcego i przedszkolnego

rysunki dzieci

Twórczość plastyczna dzieci wieku poniemowlęcego i przedszkolnego

Twórczość plastyczna jest najczęstszym zjawiskiem spontanicznej i ekspresyjnej działalności dziecka. Poprzez malowanie, rysowanie, wycinanie czy lepienie dzieci wyrażają swoją wiedzę o świecie, przekazują swoje emocje (obawy, radości, marzenia), wyrażają siebie w sposób spontaniczny i naturalny. Wypowiadanie się w formie plastycznej daje im dużo radości i zadowolenia, pozwala dostrzegać i przeżywać wartości otaczającego świata.

Wiek życia jest głównym czynnikiem różnicującym charakter twórczości plastycznej dzieci. W miarę zmian zachodzących w psychice dzieci, zmieniają się także ich wytwory. Jednakże każde dziecko rozwija się indywidualnie, we właściwym dla siebie tempie. Rozwój jest bowiem procesem ciągłym, a więc przebiega nieustannie. W niniejszym artykule opisana została twórczość plastyczna wieku poniemowlęcego i przedszkolnego.

Gdy dziecko przychodzi na świat początkowo pasjonuje się fizycznym ruchem swoich rąk. Wodzi za nimi oczami i obserwuje je, a z czasem dostrzega zmiany zachodzące w otoczeniu pod jego wpływem co powoduje, że jego ciekawość rośnie i pobudza do działania. Gdy dziecko potrafi już utrzymać w swej rączce ołówek, zaczyna kreślić proste, krzyżujące się ze sobą w dowolny sposób linie. Ten spontaniczny, przypadkowy ruch staje się wyrazem dynamiki emocjonalnych napięć i potrzeb ekspresyjnego wypowiadania się. Jest to tzw. działanie intencjonalne. Ok. 2 roku życia dziecko chwyta ołówek całą dłonią i trzyma go pionowo. Lewa i prawa rączka zachowują się symetrycznie, niezależnie od tego, którą z nich dziecko rysuje. W tym czasie dziecko chętnie maluje palcami lub całą dłonią swobodnie zestawiając plamy barwne. Tematyka wypowiedzi jest bardzo zmienna. Dziecko zapytane, co maluje podaje różne odpowiedzi, które w danym momencie dyktuje mu fantazja. Okres ten określany jest bazgrotami bezprzedmiotowymi. Pod koniec wieku poniemowlęcego i na początku wieku przedszkolnego można zauważyć, że ruchy dziecka stają się bardziej skoordynowane, a oprócz linii prostych skrzyżowanych pojawiają się linie zakrzywione, które w przyszłości doprowadzą dziecko do zamknięcia okręgu. Kiedy dziecko opanuje najprostsze kształty graficzne jak kreski i kółka, zaczyna nadawać swoim wytworom jakieś znaczenie. Wówczas powstają pierwsze bazgroty przedmiotowe, na ogół zbudowane z nieudolnie zamkniętego okręgu oraz wychodzących wprost z niego czterech krzywych linii symbolizujących kończyny górne i dolne. Początkowo głowa nie ma oczu , nosa czy ust. Pojawiają się one nieco później przybierając pełną formę tzw. głowonoga.

rysunek ludziki

W okresie przedszkolnym „głowonogi” przechodzą w fazę tzw. „głowotułowia”. Charakterystyczną cechą rysowanej przez dziecko postaci jest duża głowa, zawierająca uproszczone elementy włosów, oczu, nosa i ust, z którą bezpośrednio łączy się tułów utworzony przez połączenie kończyn dolnych linią poziomą.  Ręce wyrastają w boków tułowia bądź głowy i posiadają palce w liczbie 5-7. Nogi zakończone są poziomymi kreskami, które odzwierciedlać mają stopy postaci. Z czasem tułów również zostaje wzbogacony poprzez dorysowanie guzików, kieszeni ubrania, itp.

rysunek dziecikolorowa dziewczynka rysunek

Proporcje ciała charakteryzują się hierarchią emocjonalną, co oznacza, że dziecko jako największe rysuje to , co jest dla niego ważne. Postać jest pokazywana w układzie frontalnym i ma charakter statyczny. Ok. 5 roku życia dziecko w swych pracach plastycznych zaczyna przyjmować pewne typowe dla siebie sposoby przedstawiania głowy, oczu, nosa, ust, tułowia, kończyn. Zaczyna operować tzw. schematami, które mają charakter dynamiczny, a więc stale się wzbogacają o nowe elementy. Zaczyna pojawiać się szyja łącząca głowę z tułowiem. Postać przedstawiana jest frontalnie, czasem z profilu bądź w układzie mieszanym.

Między 5 i 6 roku życia w pracach dzieci pojawiają się postacie ludzkie w ruchu – ruch przedstawiony jest za pomocą rozstawu kończyn. Oprócz postaci ludzkiej dzieci w wieku przedszkolnym chętnie rysują zwierzęta, dom rodzinny, drzewa, kwiaty, a chłopcy także pojazdy mechaniczne. Przy doborze barw dzieci kierują się emocjami, najchętniej używają kolorów, które im się podobają. Niektóre 5/6 latki zaczynają eksperymenty kolorystyczne – mieszanie barw daje im wiele radości, a jednocześnie zaspokaja dziecięcą ciekawość. Stopniowo treści wypowiedzi poszerzają się o oglądane programy telewizyjne, ilustrowane bajki i baśnie. W tym okresie dzieci śmiało podejmują wszelkie nurtujące je problemy, nie zważając na stopień trudności w ich wyrażaniu.

kolorowy rysunek

Spontaniczny prymitywizm i pasja z jaką dzieci w wieku przedszkolnym  wyrażają swoje myśli sprawiają, iż ich wytwory zyskują oryginalność.

Bibliografia:

Popek S. Psychologia twórczości plastycznej, Kraków 2010

Popek S. Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988

Lam W. Sztuka dziecka i jej naturalny rozwój, Warszawa 1960